Penitentiaire bewakingsassistenten – in de volksmond ‘cipiers’ genoemd - spelen een sleutelrol in het leven van 10.500 gedetineerden. Een modern gevangenisbeleid streeft ernaar niet enkel gedetineerden op te sluiten maar ook om hen voor te bereiden op een goede herintegratie in de samenleving. Penitentiaire beambten spelen hierin een belangrijke rol. Lessen uit het buitenland leren dat het goed is om daarbij een onderscheid te maken tussen bewaking en begeleiding. De gevangenis van Haren die in het najaar van 2022 haar deuren opent, zal daarom de eerste gevangenis zijn om te werken met aparte functies voor veiligheidsassistenten en detentiebegeleiders.
Heel wat penitentiaire bewakingsassistenten slagen er goed in om aandacht voor veiligheid en voor begeleiding te combineren, maar evident is het niet. In gevangenissen in andere landen en in de gesloten centra voor illegalen in eigen land zijn deze opdrachten al langer over verschillende personen verdeeld. Gedetineerden accepteren er doorgaans regels beter en er vinden minder incidenten plaats. En medewerkers ervaren hun job vaker als zinvol. Bovendien kan bij de werving een breder publiek worden bereikt en zo meer nieuwe collega’s worden aangetrokken. Voor het Belgisch gevangeniswezen zijn dit vooral de beslissende factoren om ook te kiezen voor deze vernieuwende aanpak.
De nieuwe gevangenis in Haren die in het najaar van 2022 haar deuren opent, zal de eerste gevangenis zijn om te werken met de eveneens nieuwe ‘veiligheidsassistenten’ en ‘detentiebegeleiders’. En dus niet langer met bewakingsassistenten, bewaarders of cipiers.
De detentiebegeleider en de veiligheidsassistent vullen elkaar aan en zorgen samen voor een evenwichtige, dynamische veiligheid in de gevangenis. De veiligheidsassistent is aan het onthaal het visitekaartje van de inrichting en legt zich toe op controle- en observatieopdrachten. De detentiebegeleider richt zich meer op het begeleiden en motiveren van gedetineerden en geeft advies over het detentie-en reclasseringstraject. Beide voeren veiligheidsprocedures uit, treden op in crisissituaties en zijn een aanspreekpunt voor gedetineerden, collega’s, bezoekers, enz.
Het project staat in zijn beginfase – na de zomer start het sociaal overleg waar thema’s als opleiding en loopbaanontwikkeling op de agenda staan. Een vernieuwde basisopleiding wordt volop uitgewerkt – secundaire scholen en arbeidsbemiddelingsdiensten worden de komende maanden geïnformeerd over de nieuwe functies en opportuniteiten. De nieuwe vacatures voor de gevangenis van Haren worden in het najaar via Selor gepubliceerd.
Vincent Van Quickenborne, vice-eersteminister en minister van Justitie: “95% van de gedetineerden komt ooit vrij. Een te groot deel van hen belandt opnieuw op het criminele pad. Dat kan niet de bedoeling zijn. Een gevangenisstraf moet ook zinvol zijn, zodat de gedetineerde de gevangenis beter verlaat dan hij erin kwam. Door naast bewaking en beveiliging ook aandacht te hebben voor begeleiding van gedetineerden kunnen we hierin slagen. De nieuwe gevangenis van Haren met een innovatieve infrastructuur is de uitgelezen plaats om deze nieuwe manier van werken te implementeren.”
Rudy Van De Voorde, huidig directeur-generaal van het Belgisch gevangeniswezen schetst de basis en achtergrond van het project: “Dit project rond professionalisering en differentiatie past trouwens perfect in het concept van de prisons of the future en een justitie die sneller, straffer en menselijker is.”
Hilde Guffens, projectleider, licht verder toe: “In mijn jarenlange ervaring als gevangenisdirecteur heb ik vaak kunnen vaststellen dat heel wat medewerkers het beste voor hebben met de gedetineerden maar dat ze door hun huidige taakinvulling de nadruk leggen op strikte regels, controles en infrastructurele veiligheid. En dat staat een ondersteunende interactie vaak in de weg. De veiligheid die we met het project beogen is eerder dynamisch en op de eerste plaats het resultaat van de omgang met de gedetineerde. Er is nood aan een persoonlijk aanspreekpunt. Een individuele begeleider binnen de verblijfseenheid te hebben, vormt de basis van deze dynamische veiligheid. Zo leren we de gedetineerde beter kennen, weten we sneller wanneer er spanningen zijn en kunnen we daarop anticiperen. Ook het bespreken van de plannen voor de toekomst na de detentie en terugkeer naar de samenleving komen hierin aan bod. Dit vereist uiteraard dat we onze medewerkers daar anders en bijkomend voor opleiden. Daarnaast zijn de medewerkers die vooral instaan voor de meer strikte beveiliging en controles, een opdracht die ook technisch steeds complexer wordt, eveneens van elementair belang. Zij zullen vooral werkzaam zijn in de toegangscontrole en in het toezicht, bijvoorbeeld tijdens bezoek, wandelingen en zo meer. Uit onze ervaring in Tilburg en de samenwerking met onze Noorderburen hebben we kunnen afleiden dat dit model een grote meerwaarde heeft, voor de medewerkers zelf maar zeker ook voor de gedetineerden en dus voor iedereen in de samenleving”.
Perscontact
Edward Landtsheere
Woordvoerder
+32 479 44 93 29