België voortrekker in Europa
Tienduizenden landgenoten kampen volgens onderzoek met een gokverslaving of lopen het risico om verslaafd te raken. De financiële, mentale en sociale gevolgen kunnen enorme proporties aannemen. Vice-eersteminister en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne bindt zoals vastgelegd in het regeerakkoord de strijd aan met gokverslavingen. Hij werkte daarom een voorstel uit dat de gokreclame sterk aan banden legt en de meeste vormen ervan verbiedt. Het gaat onder meer om reclamespots op televisie en radio, advertenties en video-advertising op websites en sociale mediaplatformen, reclame in tijdschriften of kranten, affiches op openbare plaatsen en gepersonaliseerde reclame via mail, post, sms of sociale media. De filosofie is dat enkel personen die willen gokken en actief op zoek gaan naar informatie over kansspelen, in de toekomst nog geconfronteerd worden met gokreclame.
De gokindustrie is een miljardenbusiness die elk jaar meer omzet draait. In 2019, de meest recente financiële cijfers over de sector, ging het in totaal om meer dan 2 miljard euro. 64% van de bevolking ouder dan 18 waagt zich jaarlijks minstens een keer aan kansspelen. Ook de coronacrisis heeft zijn invloed gehad. Onderzoek tijdens de coronapandemie toonde aan dat het gokgedrag onder de jongeren met 43% is gestegen. Dat gebeurde vooral online, aangezien er door de maatregelen veel gokinstellingen gesloten waren. Het aantal mensen die zich vrijwillig op de lijst met uitgesloten personen van de Kansspelcommissie liet plaatsen steeg met 70% tegenover 2014.
Volgens een rapport van het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs zijn meer dan 100.000 actieve gokkers in ons land onderhevig aan een gokstoornis. Bij een derde onder hen is sprake van zware verslaving. Volgens onderzoek financiert de groep van problematische gokkers tot 40% van de omzet van gokbedrijven. De winsten van de sector worden dus geboekt op de kap van mensen met een verslaving.
De ernstige gevolgen van een gokverslaving
Een gokstoornis heeft in de eerste plaats ernstige gevolgen voor de gokker zelf. Het kan leiden tot grote financiële problemen waarbij de persoon steeds meer geld inzet om verliezen terug te winnen. Onderzoek toont aan dat gokverslaafden gemiddeld 42% van hun maandinkomen uitgeven aan gokken. Maar een gokverslaving kan ook leiden tot het verwaarlozen van de gezondheid, angst, agressie, isolatie, conflicten, relatieproblemen, depressie en zelfs zelfmoordgedachten. Onderzoek in Zweden toonde aan dat het risico op zelfmoord bij een gokverslaving vijftien keer groter is dan bij iemand zonder gokverslaving. Net als bij een alcohol- en drugsverslaving zijn ook de kinderen en familieleden mee de dupe, zowel op financieel vlak en op vlak van lichamelijke en geestelijke gezondheid.
Gokken is in opmars en vooral onder jongeren. Ongeveer 40% van de online gokkers is jonger dan 26 jaar en bijna 70% jonger dan 39 jaar. Een grotere maatschappelijke aanvaarding van online kansspelen, door de veelheid aan reclame die de bevolking via allerlei kanalen bereiken, is een van de belangrijkste oorzaken van de toegenomen populariteit. Daar wil minister van Justitie Van Quickenborne paal en perk aan stellen.
Gokverslaving tegengaan door reclame aan banden te leggen
Gokreclame zet in de eerste plaats mensen actief aan tot gokken. Maar het zorgt ook voor een normalisering van gokken in de samenleving en speelt een belangrijke rol bij het werven van nieuwe spelers. Het zet spelers aan tot intensiever speelgedrag en verhoogt de kans op terugval bij verslaafden. Bovendien stelt reclame ook minderjarigen bloot aan gokken, terwijl dit voor hen verboden is. In 2018 werd de regelgeving hieromtrent verscherpt. Vandaag zien we dat die de exponentiële groei van gokreclame niet heeft tegengehouden en bovendien zorgt voor een grijze zone die gretig wordt uitgebuit door de gokindustrie.
Zoals vastgelegd in het regeerakkoord bindt vice-eersteminister en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne de strijd aan met gokverslavingen. De filosofie is voortaan dat enkel personen die willen gokken en actief op zoek gaan naar informatie over kansspelen, in de toekomst nog geconfronteerd worden met gokreclame. Een nieuw koninklijk besluit zal de voornaamste vormen van gokreclame verbieden en legt strikte voorwaarden op onder welke omstandigheden gokreclame wel nog kan. De nieuwe regelgeving moet ervoor zorgen dat problematische gokkers zo weinig mogelijk in verleiding worden gebracht om aan kansspelen deel te nemen en moet minderjarigen beschermen tegen de normalisering van gokken. Dat zonder afbreuk te doen aan de mogelijkheid op kansspelen voor niet-problematische gokkers.
Dit wordt verboden
Heel wat vormen van gokreclame waarmee men via allerlei kanalen wordt bestookt worden verboden. Het gaat om (1) reclamespots op televisie, radio en in bioscoopzalen, (2) advertenties en video-advertising op websites, digitale kanalen en sociale mediaplatformen, (3) advertenties in tijdschriften of kranten, (4) reclameaffiches op openbare plaatsen, (5) gepersonaliseerde reclame via mail, post, berichtendiensten, sms of sociale media, (6) alle reclamedrukwerk en ook (7) gratis demonstratiespelen om klanten te lokken.
Dit is wel nog toegestaan
Enkel de volgende vormen van gokreclame zijn wel nog toegestaan: (1) op websites en eigen sociale media-accounts van gokbedrijven, evenwel zonder mogelijkheid tot interactie en met videoboodschappen van maximaal vijf seconden, (2) binnen in de fysieke kansspelinrichting zelf, (3) de merknaam en het logo op de voorgevel van een gokinstelling, (4) op een webpagina met zoekresultaten na het ingeven van zoektermen die gokgerelateerd zijn, (5) incidentele reclame in videoverslaggeving van sportwedstrijden en (6) productplacement in televisieprogramma’s die niet specifiek voor de Belgische markt zijn bedoeld. Ook (7) sportsponsoring zal verdwijnen en wordt volledig verboden vanaf 1 januari 2025. Intussen zal het wel nog moeten voldoen aan verscheidene overgangsmaatregelen.
Reglementering voor sportsponsoring
Zo mogen gokbedrijven als sportsponsor enkel reclame maken door de merknaam of het logo te gebruiken, zowel op de shirts als in de stadions. Het gebruik van reclameslogans is daar niet meer toegelaten. Ook reclamespotjes afspelen op schermen of door luidsprekers in stadions wordt verboden. Er komt ook een beperking op het aantal m² dat de gokreclame in beslag mag nemen in stadions. Sportclubs gericht op minderjarigen mogen geen enkele vorm van gokreclame toelaten.
In het kader van sporttornooien mag tot 1 januari 2025 op televisie wel nog reclame gemaakt worden, maar enkel spotjes van maximaal 5 seconden, maximaal 2 per uur en minstens een kwartier voor of na de uitzending van de wedstrijd.
Ethische regels voor gokreclame
Naast de lijst van verboden en toegestane vormen van reclame, zijn er in het koninklijk besluit ook een aantal algemene ethische regels opgenomen waaraan de nog toegestane vormen van gokreclame moeten voldoen. Zo mag gokreclame geen gebruik maken van natuurlijke personen of fictieve personages. Bekende persoonlijkheden zoals sporters, acteurs of influencers brengen immers een zeker positief beeld van gokken naar voren. Dat terwijl kansspelen niet zonder gevaar zijn voor mensen met een gokverslaving en minderjarigen in het bijzonder.
Gokreclame mag evenmin nog gepersonaliseerd zijn en mag zich niet wenden tot kwetsbare doelgroepen zoals minderjarigen, personen met een risicovol gokgedrag of mensen die bij wet zijn uitgesloten aan deelname aan kansspelen. Reclame voor kansspelen moet ook steeds de minimumleeftijd en een preventieve boodschap vermelden. Inbreuken op het koninklijk besluit kunnen aanleiding geven tot administratieve boetes door de Kansspelcommissie en/of strafrechtelijke vervolging met geldboetes en gevangenisstraffen als sanctie.
Niet eerste stap in strijd tegen gokverslaving
Eerder nam minister Van Quickenborne al het initiatief om het aanbod van weddenschappen in krantenwinkels strikt te reglementeren en zo de strijd tegen verdoken wedkantoren en schijndagbladhandelaren aan te gaan. Ook is het voor wedkantoren vanaf 1 oktober verplicht om na te gaan of een klant zich al dan niet op de EPIS-lijst bevindt en hem of haar de toegang te ontzeggen indien dat het geval is. Het ontwerp van koninklijk besluit dat gokreclame aan banden legt, wordt nu voorgelegd aan de Europese Commissie. Na advies van de Raad van State wordt het verder uitgewerkt met het oog op inwerkingtreding voor het einde van het jaar.
Adequate hulp
Ondanks dat een verslaving aan gokken vergelijkbaar is met een verslaving aan alcohol of drugs, vinden nog te weinig probleemgokkers de weg naar de hulpverlening. Uit een bevraging bleek dat slechts 14% van de probleemgokkers al eens hulp zocht. Nochtans bestaan er verschillende initiatieven zoals gokhulp.be, joueurs.aide-en-ligne.be en druglijn.be. Daar wordt gesensibiliseerd, zijn er online begeleidingsprogramma’s te volgen en zitten mensen klaar voor een gesprek.
Vice-eersteminister en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne: “De gokindustrie maakt steeds meer winst in ons land en dat op de kap van mensen met een gokverslaving. Gokreclame wordt dagelijks langs alle kanten op ons afgevuurd en werkt die verslavingen in de hand, ook bij jongeren. Meer dan 100.000 gokkers zijn vatbaar voor een gokverslaving en bij een derde van hen is sprake van ernstige verslaving. Het aantal mensen dat op de EPIS-lijst staat, liegt er niet om. Voor hen is het kwaad meestal al geschied, met enorme financiële, geestelijke en sociale gevolgen. Daarom leggen we de gokreclame fors aan banden. De filosofie is voortaan dat enkel personen die willen gokken en actief opzoek gaan naar informatie over kansspelen, in de toekomst nog geconfronteerd worden met gokreclame.”
Perscontact:
Sander Maenhoudt
Woordvoerder
+32 484 29 77 37