In Gentbrugge opent begin 2023 het tweede transitiehuis van het land. Dat is een kleinschalig doorgangshuis voor gedetineerden die zich bijna aan het einde van hun straf bevinden. In een transitiehuis werken de gedetineerden onder intensieve begeleiding aan hun re-integratie in de maatschappij, zodat ze niet hervallen in criminaliteit. De aanpak met transitiehuizen werkt, bewees het proefproject met het Transitiehuis in Mechelen dat inmiddels een doorstart maakte. Tijdens dat proefproject keerden al 37 gedetineerden succesvol terug naar de samenleving. De oprichting van het Transitiehuis in Gentbrugge is een nieuwe stap in het beleid van menselijke detentie dat torenhoge recidivecijfers in ons land moet terugdringen.
Uit onderzoek van het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie (NICC) blijkt immers dat ons land een hoge recidivegraad kent in vergelijking met andere Europese landen. Zo’n 70% van de vrijgelaten gedetineerden verschijnt uiteindelijk opnieuw voor de rechter. In het kader van de nieuwe start voor justitie wordt daarom geïnvesteerd in verschillende maatregelen om de recidive terug te dringen en veroordeelden beter te re-integreren in de maatschappij. Want vaak wordt de overgang van de gevangenis naar de buitenwereld als te abrupt ervaren.
Een aanpak die al jaren goede resultaten boekt in Scandinavië, is die van de transitiehuizen. Dat zijn doorgangshuizen waar gedetineerden die bijna aan het einde van hun straf bevinden onder intensieve begeleiding werken aan hun re-integratie in de maatschappij. Het re-integratietraject moet hun slaagkansen op een positieve terugkeer vergroten. De begeleidingsprogramma’s in de transitiehuizen stimuleren de deelnemers om zelf de nodige stappen te nemen om van hun re-integratie een succes te maken. Dat gebeurt op basis van een visie en aanpak die vertrekt vanuit de kracht van de persoon. De nadruk ligt op zelfredzaamheid, herstel en samenwerking. Het doel is om de deelnemers te helpen, hun eigenwaarde te herstellen en te tonen dat ze van waarde zijn voor de maatschappij.
Leef- en krachtcoaches
Leefcoaches begeleiden de dagelijkse werking binnen het Transitiehuis en zien erop toe dat de deelnemers hun verantwoordelijkheden opnemen, samenwerken met anderen en zelfstandig kunnen leven. Krachtcoaches begeleiden en ondersteunen het individuele re-integratietraject. Ze helpen bij het zoeken naar werk, het inschrijven op opleidingen of om de weg te vinden naar de bestaande hulp- en dienstverlening. Hiervoor worden partnerschappen opgezet met lokale professionele partners. De selectie van de deelnemers gebeurt in samenspraak met de psychosociale dienst van de gelinkte gevangenissen en na een intakegesprek. Kandidaten moeten zich op maximaal 18 maanden van de mogelijkheid tot toekenning van voorwaardelijke invrijheidstelling bevinden. Gedetineerden veroordeeld voor zedenfeiten of terrorisme komen niet in aanmerking.
Een sterk draagvlak bestaat niet alleen uit professionele partners. Ook de integratie van het Transitiehuis in buurt en stad, is van groot belang. Buurtgericht werken is per definitie tweerichtingsverkeer. De deelnemers maken gebruik van het reguliere aanbod in de samenleving. Hiermee geeft de stad – en bij uitbreiding de samenleving – hen de kans om hun leven opnieuw op te bouwen. Daartegenover zoeken de deelnemers van het Transitiehuis steeds naar manieren om iets terug te doen voor de buurt. Op die manier is de aanwezigheid van een Transitiehuis ook een meerwaarde voor een stad en zijn inwoners.
Transitiehuizen bij wet verankerd na succesvol proefproject
In Mechelen werd in 2019 bij wijze van proefproject een transitiehuis opgericht, Sterkhuis genaamd. Het project liep tot eind 2021 en in die periode keerden 37 gedetineerden succesvol terug naar de maatschappij. Na een grondige evaluatie besloot vice-eersteminister en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne deze aanpak structureel in de wet te verankeren door middel van een Koninklijk Besluit. Er is 4 miljoen euro uitgetrokken om in totaal 100 plaatsen in transitiehuizen te realiseren. Daarbij werden projectoproepen gepubliceerd in het staatsblad waarbij kandidaat-exploitanten werden gevraagd om zich kenbaar te maken. G4S Care/Sterkhuis ging daarop in en stelde zich officieel kandidaat. Zo maakte het Transitiehuis in Mechelen een doorstart, van proefproject naar permanent project.
Zelfde exploitant in Gentbrugge
Dezelfde exploitant stelde zich ook kandidaat om in Gentbrugge een transitiehuis te openen en uit te baten. Nadat ook het stadsbestuur van Gent akkoord ging, heeft minister Van Quickenborne de kandidatuur goedgekeurd en de concessie toegewezen aan G4S Care/Sterkhuis door middel van een Koninklijk Besluit. Het Transitiehuis in Gentbrugge zal zich bevinden in de Leo Tertzweillaan en plaats bieden aan 16 deelnemers. Het pand is een voormalig loodsgebouw dat vroeger dienstdeed als drukkerij en opslagplaats. Er staan verbouwings- en renovatiewerken op het programma om een volwaardig transitiehuis te bekomen. In het Transitiehuis zullen 11 voltijdse medewerkers aan de slag zijn: 7 leefcoaches, 3 krachtcoaches en een coördinator.
Minister Vincent Van Quickenborne is Gents burgemeester Mathias De Clercq alvast dankbaar om samen met Mechelen een voortrekkersrol te spelen en het Transitiehuis te ondersteunen. Dergelijke lokale steun is onontbeerlijk om, aan de hand van menselijke detentie, de torenhoge recidivecijfers aan te pakken.
Vincent Van Quickenborne, vice-eersteminister en minister van Justitie: “De visie van Justitie op strafuitvoering is volledig van koers gewijzigd in vergelijking met enkele jaren geleden. Alle veranderingen die we doorvoeren, hebben één doel: de maatschappij veiliger maken door recidive te vermijden. Want 99% van de gevangenen komt ooit vrij en we moeten die mensen dus goed voorbereiden. Lokale verankering zoals in Gentbrugge is erg belangrijk, willen we de kans op succes zo groot mogelijk maken.”
Mathias De Clercq, burgemeester van Gent: “Gent is een stad die graag een voortrekkersrol speelt. We zijn er bovendien van overtuigd dat iedereen een tweede kans verdient en re-integratie belangrijk is. Een transitiehuis zoals dat in Gentbrugge kan daarbij helpen.”
Leen Muylkens, inhoudelijk coördinator Transitiehuizen: “Sterkhuis is de minister, stad Gent en gevangenis Gent ongelooflijk dankbaar voor het vertrouwen en de kans om een transitiehuis uit te bouwen in Gentbrugge. De ervaring in Mechelen heeft ons geleerd dat investeren in de overgang tussen gevangenis en samenleving werkt en loont. We kijken er dan ook enorm naar uit om ook in Gentbrugge een sterk Transitiehuis op de kaart te zetten. Een Transitiehuis dat niet alleen zijn deelnemers helpt om hun leven weer op te bouwen, maar ook een meerwaarde is voor een stad en zijn inwoners.”
Perscontact:
Edward Landtsheere
Woordvoerder
+32 479 44 93 29