Dag op dag twee jaar geleden gingen politie en parket over tot de grootste gerechtelijke en politionele actie ooit in ons land. Dit was het gevolg van de kraak van een miljard versleutelde berichten van het criminele cryptofoonnetwerk SKY ECC. Twee jaar later wordt hieruit nog steeds informatie verzameld die tot nieuwe onderzoeken leidt, met intussen 526 opgestarte dossiers en bijna 3.000 verdachten. Momenteel werden na 2 jaar reeds in 344 individuele zaken vonnissen uitgesproken, goed voor 1.125 jaar celstraf. Een overzicht van 2 jaar SKY ECC.
De kraak van een miljard versleutelde berichten van de chatdienst SKY ECC was een ware game changer in de strijd tegen de georganiseerde misdaad. Voor het eerst konden onderzoekers ook de volledige criminele netwerken en alle vertakkingen in beeld brengen, van de straatdealers, granaatgooiers en uithalers tot de drugsbaronnen aan de top. Elke laag van het criminele netwerk werd in beeld gebracht. Het was snel duidelijk dat ook de legale bovenwereld geïnfiltreerd en gecorrumpeerd werd door de georganiseerde misdaad. Zo openden politie en parket dossiers waarbij logistieke en administratieve medewerkers in de haven, personeelsleden van rederijen, bewakingsagenten, importeurs, eigenaars van loodsen in de haven, advocaten, douaniers, politiemensen en zelfs een parketmedewerker tot de verdachten behoren. De druk die de georganiseerde misdaad uitoefent op deze personen en de bedragen die worden gegeven om een oogje dicht te knijpen of informatie te lekken, zijn vaak gigantisch.
Om het miljard gekraakte berichten efficiënt en doeltreffend te kunnen ontginnen, werd gebruik gemaakt van artificiële intelligentie en machine learning. De berichten brachten onder andere gruwelijkheden en folterpraktijken uit de onderwereld aan het licht die de speurders amper voor mogelijk hielden of enkel toe zouden schrijven aan terreurgroeperingen.
Op 9 maart 2021 werd de omvang van het dossier SKY ECC ook duidelijk voor de buitenwereld. Toen vonden huiszoekingen plaats op zo’n 200 locaties in ons land. Het was de grootste gerechtelijke actie die ons land ooit kende. Om de verwachte toevloed aan dossiers te kunnen verwerken, werden in de maanden voorafgaand reeds de nodige versterkingen doorgevoerd bij Justitie. Het Openbaar Ministerie en de rechtbank werden begin 2021 versterkt met 61 mensen die actief zijn in het dossier SKY ECC.
2 jaar SKY ECC in cijfers
De toevloed aan dossiers werd realiteit. Intussen zijn we precies twee jaar verder en heeft het Openbaar Ministerie reeds 526 afzonderlijke dossiers opgestart tegen in totaal 2.961 personen. Er werd ook bijna 110 miljoen euro aan crimineel geld in beslag genomen. Het arrondissement Antwerpen is veruit de koploper met 351 dossiers tegen ongeveer 1.789 verdachten. Ondertussen zijn al 344 definitieve individuele vonnissen uitgesproken, goed voor een totaal van 1.125 jaar celstraf. Daarnaast zijn 144 uitgesproken vonnissen nog niet definitief gezien er beroep werd aangetekend. Momenteel zijn 282 personen gedagvaard om weldra voor de rechtbank te komen. Tegen het merendeel van de verdachten, zo’n 1.500 personen, loopt nog een onderzoek. Honderden andere dossiers bevinden zich momenteel op het niveau van de raadkamer, de Kamer van Inbeschuldigingstelling of werden reeds ingeleid op de rechtbank maar sprak de rechter een tussenvonnis uit.
De voorbije maanden werden heel wat van die veroordelingen uitgesproken. Daarbij gaat het om alle geledingen van de drugsmaffia. Zo werden straffen opgelegd in verschillende dossiers van aanslagen in de straten van Antwerpen die opgelost werden dankzij de SKY ECC-berichten. Uitvoerders van granaataanvallen kregen bijvoorbeeld tot 4 jaar cel (Sterlingerstraat in Borgerhout) maar ook opdrachtgevers werden streng gestraft tot 7 jaar cel (beschieting van een gevel in de Turnhoutsebaan in Deurne).
Ook bendes van uithalers actief in de havens werden streng gestraft. De leiders van een 23-koppige bende werden recent veroordeeld tot 11, 12 en 13 jaar celstraf, 200.000 euro boete en een verbeurdverklaring van 6,2 miljoen euro wegens de smokkel van meer dan 6 ton cocaïne via de Antwerpse haven. Een andere notoire drugsbaron werd tot 8 jaar cel en 32.000 euro boete veroordeeld nadat in de Antwerpse haven 771 kilo cocaïne werd ontdekt door de douane. Ook havenarbeiders die instonden voor het faciliteren van uithalingen van cocaïne uit containers werden veroordeeld tot 5 jaar celstraf.
Maar ook heel wat anderen die zich lieten corrumperen door de drugsmaffia passeerden voor de rechter. Een politieman werd veroordeeld tot 4 jaar gevangenisstraf met de helft uitstel wegens het lekken van informatie uit drugsonderzoeken aan criminelen. Een medewerkster van een rederij kreeg 6 jaar celstraf omdat ze opzoekingen deed over containers en informatie over zegelnummers, pincodes en adressen van bestemmelingen deelde met de drugsmaffia.
Extra investeringen in Justitie
De toevloed aan dossiers zorgt voor heel wat extra werk voor Justitie. Dit wordt opgevangen door extra investeringen in ons rechtsapparaat. Het Openbaar Ministerie in Antwerpen wordt versterkt met een gespecialiseerde havenprocureur met vijf substituten en ondersteunende medewerkers, in totaal een team van 13 mensen. Op vlak van de Antwerpse rechtbank komt een extra gespecialiseerde kamer met drie rechters die louter dossiers van zware en georganiseerde drugscriminaliteit zullen behandelen. Er komen ook 3 extra referendarissen, 2 griffiers en 2 administratieve medewerkers. Tegelijk wordt een extra onderzoeksrechter benoemd.
Procedurele argumenten van tafel geveegd
Tijdens verscheidene processen gebruikte de verdediging van bepaalde beklaagden procedurele argumenten om hun cliënten vrij te pleiten. Zo werd gesteld dat de gegevens van de kraak van versleutelde SKY ECC-berichten onvoldoende zouden zijn als bewijsmateriaal en dat de rechten van de verdediging geschonden werden omdat het Openbaar Ministerie geen inzage in het moederdossier toeliet. Deze procedurele argumenten werden intussen allemaal systematisch van tafel geveegd door verschillende rechtbanken.
Uitleveringen
De uitdaging is nu om de kopstukken die reeds veroordeeld zijn of gezocht worden en zich schuilhouden in het buitenland uitgeleverd te krijgen. Hiervoor werden reeds uitleveringsverdragen afgesloten, onder andere met de Verenigde Arabische Emiraten. Dit verdrag trad in werking op 1 november 2022. Justitie rekent op een spoedige uitvoering van dit verdrag. In dat kader was er deze week nog een onderhoud tussen minister Van Quickenborne met de ambassadeur van de Verenigde Arabische Emiraten.
Vincent Van Quickenborne, minister van Justitie: “Het dossier SKY ECC bracht een enorme klap toe aan de georganiseerde misdaad en elke dag groeit het aantal dossiers, verdachten of veroordelingen verder aan. We wisten van bij het begin dat dit er zat aan te komen en we hebben daarom voor de nodige versterking gezorgd bij de politie, het parket en de rechtbanken. Politie en Justitie leggen criminele netwerken aan banden aan een hoger tempo dan ooit tevoren. Dit merken we echter ook aan de populaties in de gevangenissen en het probleem van overbevolking. Ook daar zorgen we voor extra capaciteit. Hoe dan ook moeten we nog jaren doorzetten om de georganiseerde misdaad klein te krijgen. Maar op basis van de cijfers van het dossier SKY ECC kan ik enkel vaststellen dat we in een korte tijd al een lange weg afgelegd hebben.”
Annelies Verlinden, minister van Binnenlandse Zaken: ”De doorbraak in het SKY ECC-dossier op 9 maart 2021 bracht een mokerslag toe aan een tot dan toe ongekend groot netwerk van drugscriminelen. De indrukwekkende resultaten zijn het gevolg van gericht en efficiënt politiewerk, dat ook vandaag nog criminelen netwerken blijft ontwrichten. Ik ben erkentelijk voor de inzet, de professionaliteit en het doorzettingsvermogen van de vele politiemensen. En ook in de toekomst zetten we de strijd tegen de internationale georganiseerde criminaliteit verder, met alle partners en met een nationale drugscommissaris als verbindend persoon. Maar net als drugscriminelen stoppen we met onze aanpak niet aan de landsgrenzen. De aanstelling van een verbindingsofficier in Colombia en Ecuador en de versterkte contacten met deze bronlanden zullen ontegensprekelijk leiden tot nieuwe resultaten. It takes a network to fight a network! En met dat netwerk maken we onze samenleving veiliger.”