Het koninklijk besluit van minister van Justitie Van Quickenborne dat gokreclame in België drastisch moet beperken, treedt op 1 juli in werking. Verschillende rechtbanken van eerste aanleg in Vlaanderen en Brussel, bij wie talloze actoren uit de sportsector afzonderlijk procedures in kortgeding aanspanden, hebben de spoedeisendheid van deze procedures reeds verworpen. In een recente beschikking van de rechtbank van eerste aanleg van Doornik werd onmiddellijk ten gronde geoordeeld en zijn de sportclubs en enkele gokbedrijven in het ongelijk gesteld. Niets staat de inwerkingtreding binnen enkele dagen nog in de weg.
Heel wat landgenoten kampen met een gokverslaving en dit heeft ernstige gevolgen op financieel, mentaal en sociaal vlak. Onthutsende verhalen van spelers die torenhoge schuldenbergen opbouwden door hun volledige bankrekening en die van hun familieleden te verspelen, verschenen de afgelopen jaren veelvuldig in de media. Uit internationale studies blijkt dat de groep van problematische gokkers tot 40% van de omzet van gokbedrijven financiert. De winsten van de sector worden dus geboekt op de kap van mensen met een verslaving. Gokverslaafden blijken gemiddeld 42% van hun maandinkomen uit te geven aan gokken.
Het aantal mensen in ons land dat zich vrijwillig op de lijst van uitgesloten personen van de Kansspelcommissie liet plaatsen steeg met 70% tegenover 2014. Dit is bijzonder verontrustend als men weet wat de enorme impact is van gokreclame op de gokverslaafde en zijn of haar familieleden. De getuigenissen over depressies, isolement, vervreemding van familieleden en zelfs zelfmoordneigingen als gevolg van een gokverslaving en de financiële problemen zijn legio. Zweeds onderzoek toonde reeds aan dat het risico op zelfmoord bij een gokverslaving vijftien keer groter is.
Effectieve maatregel
Een Belgische studie uit 2017 gaf aan dat 1 op 3 gokverslaafden stelde dat gokreclame hen aanzet om nog meer te gokken. Uit wetenschappelijk onderzoek, bevestigd door een rapport van de Hoge Gezondheidsraad uit 2017, blijkt dan ook dat het beperken van de gokreclame een zeer effectieve preventieve maatregel is om gokverslaving tegen te gaan. Zoals vastgelegd in het regeerakkoord gaat de regering de strijd tegen gokverslaving en gokschulden aan. Ondanks herhaalde beloftes van de goksector dat men gokreclame niet zou richten op kwetsbare mensen en gokverslaafden, bleek dit in de praktijk al te vaak dode letter te zijn.
Daarom legt minister van Justitie Vincent Van Quickenborne de gokreclame, die de laatste jaren zeer buitensporige proporties heeft aangenomen, aan banden via een autonoom koninklijk besluit. Gokken blijft mogelijk, maar de voornaamste vormen van gokreclame worden aan banden gelegd. Onder welke omstandigheden gokreclame wel nog kan, wordt strikt vastgelegd.
Welke gokreclame is niet meer toegestaan vanaf 1 juli 2023?
- Reclamespots op televisie, radio en in bioscoopzalen
- Advertenties op websites, zoals bijvoorbeeld nieuwssites
- Advertenties op sociale media
- Advertenties in tijdschriften of kranten
- Reclameaffiches op openbare plaatsen (reclamepanelen, bushokjes, bestickering van krantenwinkels, …)
- Gepersonaliseerde reclame via mail, post, berichtendiensten zoals Whatsapp, sms of sociale media
- Alle reclamedrukwerk
Welke gokreclame mag wel nog?
- Naam en logo op gevel van een casino, speelhal of wedkantoor
- Reclame binnenin een casino, speelhal of wedkantoor
- Reclame op de eigen gokwebsite
- Niet-gesponsorde posts op de eigen accounts van sociale media
- SEO-advertising voor wie specifiek op zoekpagina’s zoekt naar een aanbieder van kansspelen
Strikte ethische en vormelijke regels waaraan de resterende vormen van gokreclame moeten voldoen, worden daarnaast vastgelegd. Zo mogen geen slogans noch personen meer worden gebruikt bij gokreclame.
Overgangsperiode voor sportsector
- Vanaf 1 juli 2023 wordt ook sportsponsoring aan banden gelegd. Er komt wel een overgangsperiode om de lopende contracten te respecteren. Zo zal het voor de sportsector enkel nog toegelaten zijn om het logo en de merknaam te afficheren op de plaats waar de sport wordt beoefend en op het shirt.
- Vanaf 1 januari 2025 wordt alle gokreclame uit de stadions gebannen (banners, affiches, reclamepanelen, spotjes). Er wordt één uitzondering gemaakt in een overgangsperiode tot 31 december 2027: er zal er enkel nog een logo met naam, maar zonder slogan, mogen worden geplaatst op het shirt. Dit mag niet groter zijn dan 75cm² (7,5cm x 10cm) en mag niet op de voorzijde van het shirt worden aangebracht.
- Vanaf 1 januari 2028 is shirtsponsoring enkel nog toegestaan voor de amateursportclubs en dit onder strikte voorwaarden. Voor amateursportclubs zal een dergelijke vermelding wel nog kunnen met een maximum van 50cm². De fiscale regels worden wel verstrengd, aangezien zo’n sponsoruitgaven niet langer aftrekbaar zullen zijn in hoofde van de gokbedrijven.
Procedures voor de rechtbank
Het ontwerp van het koninklijk besluit werd voorgelegd aan de Europese Commissie en de Raad van State, om na te gaan of deze in overeenstemming zijn met het Belgisch en Europees recht. Uit de adviezen die minister Van Quickenborne heeft ontvangen, kwamen geen bezwaren waaruit zou blijken dat de genomen maatregelen onwettig of buitenproportioneel zijn.
Toch kondigde de sportindustrie op 24 maart 2023 aan dat zij het koninklijk besluit zou aanvechten. De ProLeague en de BeneLeague stapten naar de Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg in Brussel met als doel het koninklijk besluit te laten schorsen in kortgeding. Daarnaast trachtte de sportsector het KB ook op andere manieren aan te vallen. Nog heel wat sportclubs en enkele gokbedrijven spanden tegelijk procedures aan bij 11 verschillende rechtbanken van eerste aanleg over het hele land. De werkwijze om zoveel mogelijk afzonderlijke zaken bij verschillende rechtbanken op te starten had wellicht als doel om hun slaagkansen te maximaliseren in de hoop ergens een gunstige uitspraak te kunnen bekomen. Het gaat om de clubs RFC Antwerp, Club Brugge, Cercle Brugge, KRC Genk, Standard Luik, Sporting Charleroi, OH Leuven, KAA Gent, Zulte-Waregem, Yellow Red KV Mechelen, KV Kortrijk, RFC Seraing, Racing Molenbeek, Brussels Basketball, GS Wallonie Bruxelles en Continuum Sports Belgium.
De ProLeague en de BeneLeague kregen reeds ongelijk door de Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg van Brussel. De rechtbank oordeelde dat er van spoedeisendheid geen sprake kan zijn om het koninklijk besluit te laten schorsen. De overgangsbepalingen voor sportsponsoring, die nog lopen tot 31 december 2027, moeten volstaan voor de sportsector om zich in regel te stellen, zo werd gemotiveerd. Ook in de zaken aangespannen door Club Brugge, Cercle Brugge, OH Leuven, KV Kortrijk, KRC Genk en door Napoleon Games werd dezelfde redenering gevolgd.
De aangespannen zaken door RFC Seraing, Standard Luik, Racing Molenbeek, Brussels Basketball, Continuum Sports Belgium, Golden Palace en SA Gambling werden allen doorverwezen naar de rechtbank van Doornik. Die nam de spoedeisendheid wél aan, waardoor er meteen ten gronde werd geoordeeld. De rechtbank stelde de sportclubs en gokbedrijven in het ongelijk. De rechtbank oordeelde, net als de Raad van State in zijn advies van 12 oktober 2022, dat het KB een legitiem doel van algemeen belang nastreeft en dat de genomen maatregelen proportioneel en doeltreffend zijn. Het koninklijk besluit kan dus in werking treden.
Handhaving
De Kansspelcommissie is belast met de controle op de naleving van de regels zoals bepaald in het koninklijk besluit. Bij het vaststellen van inbreuken kan de administratieve boete oplopen tot 200.000 euro. Niet enkel de gokoperatoren riskeren een boete, maar ook elkeen die betrokken is bij de verspreiding van de gokreclame. Wie onregelmatigheden of flagrante overtredingen van de nieuwe regels rond gokreclame opmerkt, kan dat melden op het contactformulier op www.gamingcommission.be/contact.
Vincent Van Quickenborne, minister van Justitie: “Ik ben blij dat de rechter bevestigt dat deze drastische beperking van gokreclame een proportionele en wettelijk onderbouwde maatregel is. Hopelijk komt hiermee een einde aan alle pogingen tot gelobby en juridische sabotagepogingen uit de goksector en sectoren die aan het gokgeld verslaafd zijn. Het wordt tijd dat iedereen de nieuwe realiteit aanvaardt: vanaf 1 juli is het gedaan met de vloedgolf aan gokreclame in ons land. Vanaf 1 juli beschermen we eindelijk ten volle de vele gokverslaafden en hun families tegen de verwoestende impact ervan. Met deze maatregelen zullen we ook minderjarigen beschermen tegen het normaliserende effect ervan. Dit is waar de hulpverlening al jaren om schreeuwt.”