Intrafamiliaal geweld is een enorm onderbelicht maatschappelijk probleem. Ook na het stopzetten van de relatie is voor veel van deze slachtoffers de nachtmerrie nog niet voorbij. Jaarlijks registreert de politie nationaal gemiddeld 20.000 aangiftes van stalking, vaak gepleegd door ex-partners. In de strijd tegen intrafamiliaal geweld werd in maart 2022 het mobiel stalkingalarm geïntroduceerd, na opzienbarende resultaten van het proefproject van PZ Gent. Dankzij het systeem kunnen personen die het slachtoffer worden van levensbedreigende stalking met één subtiele druk op de knop de politie ter plaatse roepen. Na de introductie in West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen, Limburg, Brussel, Antwerpen en Luik is nu ook Vlaams-Brabant aan de beurt.
Ongeveer 62% van de jaarlijks aangegeven feiten van stalking wordt gepleegd door ex-partners. Ze proberen wanhopig de relatiebreuk te herstellen, komen op dwingende wijze verhaal halen of zijn belust op wraak. Het risico op geweld is ook het hoogst wanneer de dader een ex-partner is. Bij 81% van de gevallen van stalking door een ex-partner, werd fysiek geweld gepleegd. In ongeveer 110 gevallen per jaar gaat het zelfs om levensbedreigende situaties.
Fysieke knop alarmeert politie en hulpdiensten
De invoering van het mobiel stalkingalarm kwam er na een succesvol testproject van de politiezone Gent in 2020, onder coördinatie van het Instituut voor Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM). Gezien de uitstekende resultaten besloten minister van Justitie Van Quickenborne, minister van Binnenlandse Zaken Verlinden en de staatssecretaris voor Gendergelijkheid om het mobiel stalkingalarm in te voeren in heel het land, in samenwerking met het Openbaar Ministerie en de Geïntegreerde Politie.
Het mobiel stalkingalarm is een fysieke knop die de procureur des Konings kan toekennen aan een slachtoffer van stalking bij wie er kans bestaat dat de feiten levensbedreigend worden. De werking is simpel. Het slachtoffer plaatst de toegekende knop, die verbonden is met de 112-applicatie op de smartphone, bijvoorbeeld in de jaszak of handtas. Bij stalking kan het slachtoffer de knop indrukken zonder dat de stalker dit merkt. De politie wordt hierdoor onmiddellijk gealarmeerd, kan de locatie zien waar het slachtoffer zich bevindt en begeeft zich onmiddellijk ter plaatse om erger te voorkomen. Naast het feit dat het mobiel stalkingalarm levens kan redden, geeft het ook een groter veiligheidsgevoel aan slachtoffers die zonder zo’n knop amper nog buiten durven komen. Op termijn moet het mobiel stalkingalarm in het hele land beschikbaar zijn. De introductie gebeurt gefaseerd, omdat alle politiezones de procedures moeten kunnen testen en inspecteurs opgeleid moeten worden.
In 2022 werd het mobiel stalkingalarm geïntroduceerd in West- en Oost-Vlaanderen en eerder dit jaar in Limburg, Brussel, Antwerpen en Luik. In totaal zijn er al meer dan 100 mobiele stalkingalarmen toegekend en de politie werd reeds meer dan 40 keer gealarmeerd voor een levensbedreigende situatie, waarop werd tussengekomen.
Nu ook beschikbaar in Vlaams-Brabant
Voortaan is het mobiel stalkingalarm ook beschikbaar in de provincie Vlaams-Brabant. Er zijn 190 knoppen voorzien voor heel de provincie. Vandaag vinden zogenaamde train the trainer-opleidingen plaats voor de verantwoordelijken voor het mobiel stalkingalarm binnen de politiezones en Federale Politie van het gerechtelijk arrondissement Leuven. Volgende maandag volgen de opleidingen voor de verantwoordelijken binnen het arrondissement Halle-Vilvoorde. De opleidingen worden georganiseerd door het parket en het Instituut voor Gelijkheid tussen Vrouwen en Mannen (IGVM). De verantwoordelijken binnen de politiezones kunnen vervolgens starten met de opleiding over het gebruik van het stalkingalarm.
Minister van Justitie Van Quickenborne en vertegenwoordigers van het parket van Leuven, de federale politie, de lokale politiezones en het Instituut voor Gelijkheid tussen Vrouwen en Mannen (IGVM) tekenden present om de opleidingsdag in te luiden. Hiermee wordt het startschot voor het mobiel stalkingalarm in Vlaams-Brabant officieel gegeven.
Vincent Van Quickenborne, minister van Justitie: “Te veel vrouwen krijgen te maken met levensbedreigende stalking. In meer dan de helft van de gevallen zijn de daders ex-partners die een relatiebreuk niet kunnen verkroppen. Daarom is het een goede zaak dat slachtoffers van stalking binnenkort ook in Vlaams-Brabant een stalkingalarm toegewezen kunnen krijgen. Eerder werd het ook al ingevoerd in West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen, Limburg, Brussel en Antwerpen. De slachtoffers waar ik mee gesproken heb, vertelden me telkens hoeveel verschil zo’n stalkingalarm maakt qua bescherming maar zeker ook de mentale rust die het brengt.”
Annelies Verlinden, minister van Binnenlandse Zaken:”De opleiding die de sleutelfiguren binnen parket en politie vandaag krijgen, is belangrijk om het stalkingalarm optimaal te gebruiken en om de afspraken tussen het parket en de verschillende lokale politiezones in Vlaams-Brabant te stroomlijnen. Na deze vorming kan heel binnenkort het stalkingalarm in de provincie worden uitgerold. Zonder dat het wordt opgemerkt, zullen slachtoffers met één druk op de knop kunnen rekenen op de bijstand van de politie. Hiermee zetten we verder in op de uitrol van het systeem, om uiteindelijk te komen tot een algemeen gebruik in het hele land. Zo zorgen we ervoor dat mensen zich veilig kunnen voelen, ook thuis.”
Marie-Colline Leroy, staatssecretaris voor Gendergelijkheid: “Het mobiel stalkingalarm is een belangrijke beschermingsmaatregel. Verschillende studies hebben aangetoond dat de dood van een slachtoffer kan volgen na een periode van intensieve stalking door de ex-partner. Dankzij het anti-stalkingalarm kunnen we de veiligheid van slachtoffers verhogen door een snellere interventie en een doeltreffender optreden van de politiediensten, die volledig op de hoogte zijn van de persoonlijkheid van de dader en diens achtergrond, op basis van relevante informatie die vooraf werd verzameld. Ik wil iedereen die mee bijdraagt aan dit project bedanken: achter die 20.000 aangiftes van stalking per jaar, schuilen heel wat menselijke drama’s en leed. Dankzij het mobiel stalkingalarm kunnen we gendergerelateerd geweld beter bestrijden en feminicides voorkomen. Dat is de ambitie van de wet over het voorkomen, beter beschermen en bestrijden van feminicide, gendergerelateerde doding en het geweld dat daaraan voorafgaat, die op 27 juni 2023 goedgekeurd werd in het parlement.”
Hans Van Espen, procureur des Konings Leuven: “Parket Leuven gaat vol voor een meer veilige samenleving. Wij ondersteunen elk initiatief dat slachtoffers van belaging en intrafamiliaal geweld beter wil beschermen. Het mobiel stalkingalarm is daarbij een modern en praktisch hulpmiddel. Het is een goed voorbeeld van hoe technologie politie en justitie kan helpen om slachtoffers van stalking en intrafamiliaal geweld nog beter te beschermen. Dankzij het alarmsysteem zullen politiediensten nog sneller en adequater kunnen reageren op verontrustende situaties waarin slachtoffers zich bevinden. Het gaat er ook om dat plegers van dergelijke feiten zich niet straffeloos mogen voelen. Justitie en politie geven vandaag opnieuw de boodschap aan de samenleving dat de slachtoffers er niet alleen voor staan, dat er op de parketten en bij de politie gedreven professionals met hun dossiers bezig zijn en dat daarbij alle middelen waarover we beschikken worden ingezet.”