In Leuven werd vandaag het derde transitiehuis in België geopend. Dat is een kleinschalig doorgangshuis voor langgestrafte gedetineerden die zich bijna aan het einde van hun straf bevinden. Er is plaats voor 16 deelnemers die er onder intensieve begeleiding actief aan hun re-integratie in de maatschappij werken. Minister van Justitie Paul Van Tigchelt bezocht vandaag het transitiehuis en verklaarde het officieel voor geopend. Dat de aanpak met transitiehuizen werkt, blijkt uit de cijfers van het transitiehuis in Mechelen. Daar stroomden reeds 72 gedetineerden door naar de samenleving, zonder te hervallen in criminele feiten.
Zo’n 70% van de vrijgelaten gedetineerden in ons land verschijnt binnen de vijf jaar opnieuw voor de rechter. Een van de redenen hiervoor is dat de overgang van de gevangenis naar de buitenwereld niet evident is. Hierdoor is de kans op herval in oude gewoontes aanzienlijk. Het is namelijk niet vanzelfsprekend om na al die tijd, van de ene dag op de andere, plots op vrije voeten te zijn en een woonplaats, werk en administratie te moeten regelen. In een transitiehuis winnen gedetineerden stap voor stap hun vrijheid terug. Ze leren opnieuw verantwoordelijkheid dragen, voor zichzelf zorgen en bereiden zich voor op strafeinde. Men doet er de spreekwoordelijke bagage op om opnieuw hun weg te vinden in de vrije samenleving.
Net als gevangenissen blijven het gesloten instellingen. Gedetineerden kunnen er niet zomaar binnen of buiten. Het transitiehuis verlaten is enkel mogelijk met een uitgaansvergunning, bijvoorbeeld om te gaan werken, solliciteren of een opleiding te volgen. Inbedding in het lokaal maatschappelijk weefsel is namelijk belangrijk om de overgang naar de vrije samenleving zo vlot mogelijk te laten verlopen. De plaats waarheen men gaat, het te volgen traject en het tijdstip waarop men terug moet zijn, worden strikt vastgelegd.
De selectie van de deelnemers gebeurt in samenspraak met de psychosociale dienst van de gelinkte gevangenissen en na een intakegesprek. Kandidaten moeten zich op maximaal 18 maanden van de mogelijkheid tot toekenning van voorwaardelijke invrijheidstelling bevinden. Gedetineerden veroordeeld voor zedenfeiten of terrorisme komen niet in aanmerking.
Succes bewezen in Mechelen
Voor de transitiehuizen werkt Justitie samen met private partners. Het eerste transitiehuis werd in Mechelen opgericht in 2019. Intussen zijn via dat transitiehuis 72 bewoners teruggekeerd naar de vrije samenleving zonder te hervallen in criminele feiten. Ook in Gentbrugge opende in oktober 2023 een detentiehuis. De praktijk in Mechelen en Gentbrugge toonde aan dat een transitiehuis geen overlast meebrengt voor de buurt.
Eerste gedetineerden zullen in juli aankomen
De Kansenfabriek diende een kandidatuur in voor een derde transitiehuis in Leuven en stelde een locatie in de Janseniusstraat voor aan het stadsbestuur van Leuven. Het gaat om een voormalig woonhuis dat verbouwd werd en na het doorlopen van de vereiste vergunningsprocedure omgebouwd werd tot een transitiehuis met verschillende kamers, gemeenschappelijke ruimtes en de nodige beveiligingen. Het transitiehuis werd vandaag officieel ingehuldigd in aanwezigheid van minister van Justitie Paul Van Tigchelt. De eerste gedetineerden zullen er in juli hun intrek nemen en er actief werken aan hun terugkeer naar de samenleving.
Transitiebegeleiders en integratiecoaches
De coördinatie van het transitiehuis Leuven waargenomen worden door Leen Muylkens van De Kansenfabriek. Zij zullen hierin bijgestaan worden door een team van zeven transitiebegeleiders en drie integratiecoaches. Transitiebegeleiders begeleiden de dagelijkse werking binnen het transitiehuis en zien erop toe dat de deelnemers hun verantwoordelijkheden opnemen, samenwerken met anderen en zelfstandig kunnen leven. Integratiecoaches begeleiden en ondersteunen het individuele re-integratietraject. Ze helpen bij het zoeken naar werk, het inschrijven op opleidingen of om de weg te vinden naar de bestaande hulp- en dienstverlening. Hiervoor worden partnerschappen opgezet met lokale professionele partners. De selectie van de deelnemers gebeurt in samenspraak met de psychosociale dienst van de gelinkte gevangenissen en na een intakegesprek. Gedetineerden veroordeeld voor zedenfeiten of terrorisme komen niet in aanmerking.
Minister Van Tigchelt is de Leuvense burgemeester dankbaar om een voortrekkersrol te spelen en de komst van een transitiehuis te ondersteunen. Dergelijke lokale steun is belangrijk om, aan de hand van menselijke detentie en het aanreiken van kansen, de hoge recidivecijfers aan te pakken. Intussen wordt het netwerk van transitiehuizen verder uitgebreid. Onlangs werd ook de komst van een transitiehuis in het Oost-Vlaamse Hamme en in het Henegouwse Enghien vastgelegd.
Paul Van Tigchelt, minister van Justitie: “De aanpak van de transitiehuizen toont waar Justitie heen gaat met het detentiebeleid: proactief optreden om nieuwe feiten in de toekomst te voorkomen. Dit doen we met een menselijke aanpak waarbij we gedetineerden meer kansen geven om hun leven terug in handen te nemen en een bijdrage te leveren aan de maatschappij. De transitiehuizen boeken straffe resultaten waarbij de recidive aanzienlijk vermindert en de maatschappij dus veiliger wordt. Ik dank burgemeester Mohamed Ridouani en de stad Leuven om dit project te ondersteunen en zo mee te zorgen voor een veiliger Leuven en een veiliger land.”
Mohamed Ridouani, burgemeester Stad Leuven: “In een veilige samenleving voelen mensen zich verantwoordelijk en van betekenis voor anderen. We zijn graag een partner van het transitiehuis in Leuven. Gedetineerden krijgen er de kans om, na een grondig voorbereidingstraject, opnieuw verantwoordelijkheid op te nemen en een plek in de maatschappij terug te vinden. Zo verlagen we de kansen dat ze hervallen in de criminaliteit en kunnen ze weer een betekenisvolle toekomst uitbouwen.” Leen Muylkens, coördinator transitiehuis Leuven: “Om gedetineerden te ondersteunen bij hun re-integratie in de samenleving zijn er veel helpende handen nodig. Stichting de Kansenfabriek is de FOD Justitie en de stad Leuven dan ook enorm dankbaar om de opening van het transitiehuis mee mogelijk te maken. Vandaag drukken we op de figuurlijk knop waardoor de kansen van de lopende band kunnen beginnen rollen.”