Op 1 juni 2024 werd de wet Maritieme Beveiliging uitgebreid om een nog sterkere beveiliging van de Belgische havens en binnenvaart te garanderen. Belangrijke nieuwe maatregelen, zoals verplichte veiligheidsverificaties voor werknemers in kritieke functies en een nieuw uittreksel van het strafregister, moeten georganiseerde criminaliteit weren uit de maritieme sector. Minister van Justitie en Noordzee Paul Van Tigchelt bracht op 27 september een bezoek aan DP World in de Antwerpse haven om het belang van deze veiligheidsmaatregelen te onderstrepen en uitdagingen naar de toekomst te bespreken. Ook het bijzonder uittreksel uit het strafregister, dat vanaf 1 oktober 2024 van kracht gaat, vormt een extra waarborg om de sector te beschermen tegen criminele infiltratie.
Op 1 juni 2024 trad een belangrijke uitbreiding van de wet Maritieme Beveiliging in werking. Deze wet, die sinds 1 januari 2023 van kracht is, werd aangepast om niet alleen de zeehavens, maar ook de binnenvaart, binnenvaartterminals en andere vestigingseenheden die een impact hebben op de maritieme beveiliging, beter te beschermen. Dit wettelijke kader legt strengere regels op om de toegang tot vitale infrastructuren te controleren en criminele organisaties buiten te houden.
Veiligheidsverificaties vanaf 1 januari
Een van de belangrijkste elementen van de uitgebreide wetgeving is de invoering van verplichte veiligheidsverificaties vanaf 1 januari 2025. Deze controles zijn noodzakelijk voor werknemers in kritieke functies zoals bedienden, administratief personeel, havenarbeiders, scheepsagenten, expediteurs en bewakingsagenten. Politie- en inlichtingendiensten zullen deze werknemers screenen om te controleren of zij banden hebben met criminele netwerken.
Ter voorbereiding op de verplichte veiligheidsverificaties loopt er momenteel een proefproject waaraan 17 bedrijven vrijwillig deelnemen. Tot nu toe werden 453 verificatie-aanvragen ingediend, waarvan 77% een positief advies opleverde, een kleine 2% een negatief resultaat en 21% van de dossiers is nog in behandeling. Dit resultaat stemt overeen met wat we ook in andere sectoren zien waar veiligheidsverificaties worden uitgevoerd. Belangrijk is dat met de nieuwe wet, personen met een negatief veiligheidsadvies geen kritieke functie (meer) kunnen uitoefenen binnen de Belgische maritieme sector.
Op vrijdag 27 september bracht minister van Justitie en Noordzee Paul Van Tigchelt een bezoek aan DP World in de Antwerpse haven, een van de deelnemende bedrijven. Tijdens zijn bezoek benadrukte hij het belang van deze veiligheidsverificaties voor de bescherming van de maritieme sector. “Onze havens zijn de ruggengraat van onze economie, maar vormen ook een zwakke plek als het gaat om georganiseerde misdaad. Veiligheidsverificaties geven ons de nodige tools om criminelen de toegang tot deze vitale infrastructuren te ontzeggen,” aldus de minister.
De verplichte verificaties worden gefaseerd ingevoerd, waarbij sectoren en bedrijven met het hoogste risico als eerste aan de beurt komen. Deze fasering is het resultaat van intensief overleg met de betrokken sectoren. De volledige uitrol ervan moet tegen 2027 voltooid zijn, waarbij op regelmatige basis evaluaties plaatsvinden om het systeem waar nodig bij te sturen. Bovendien werkt DG Scheepvaart van de FOD Mobiliteit en Vervoer aan IT-oplossingen om de administratieve lasten voor ondernemingen te beperken.
Bijzonder uittreksel van het strafregister vanaf 1 oktober
Naast de veiligheidsverificaties wordt er vanaf 1 oktober 2024 ook een bijkomend nieuw instrument ingevoerd om de toegang tot vitale infrastructuren nog verder te controleren: een bijzonder uittreksel uit het strafregister voor havengerelateerde activiteiten. Dit uittreksel kan door werkgevers worden opgevraagd bij nieuwe aanwervingen voor gevoelige posities en vermeldt specifieke veroordelingen, havenverboden maar ook voor een periode van 3 jaar de werkstraffen voor overtredingen van de drugswet en deelname aan criminele organisaties.
Met deze maatregel wordt een extra beveiligingslaag toegevoegd, zodat enkel personen zonder criminele achtergrond toegang krijgen tot cruciale posities in de haven. Dit biedt een belangrijke bescherming tegen de infiltratie van criminele organisaties in de maritieme sector.
Paul Van Tigchelt, minister van Justitie en Noordzee: “Met deze nieuwe maatregelen zetten we een krachtige stap vooruit in de strijd tegen georganiseerde misdaad. De verplichte veiligheidsverificaties en het bijzonder uittreksel uit het strafregister sluiten de poorten van onze havens voor criminelen en versterken onze economische veiligheid. We investeren in een veilige toekomst voor de Belgische havens en voor iedereen die er werkt.”
Philippe Oyen, voorzitter Antwerpse Scheepvaartvereniging: “Ook wij vinden verplichte screening van havenpersoneel essentieel om infiltratie te voorkomen. Wij stellen het op prijs dat de beroepsverenigingen betrokken werden bij allerlei praktische vraagstukken rond deze nieuwe wetgeving. De overheid luistert en denkt mee, wat geen vanzelfsprekendheid is. De veiligheid van het havenpersoneel was een belangrijk aandachtpunt, doch steeds met respect voor andere belangen zoals privacy en proportionaliteit. In de strijd tegen de georganiseerde misdaad moeten de publieke en private sector de krachten bundelen. Wat we nodig hebben is een sterke verdedigingsgordel die bestaat uit verschillende forten. We hebben al CPU en nu ook screening, maar er is nog veel werk aan de winkel!”