In Edingen is vandaag het vierde transitiehuis van het land officieel in gebruik genomen, in het bijzijn van minister van Justitie Paul Van Tigchelt. Gedetineerden die zich bijna aan het einde van hun straf bevinden, werken er actief en onder intensieve begeleiding aan hun terugkeer naar de samenleving. Er zijn 15 doorstroomplaatsen en hiervan zijn er inmiddels 6 ingevuld. De private partner Serco neemt de uitbating op zich.
Gedetineerden die een jarenlange gevangenisstraf uitzitten en het einde van de straf bereiken, ervaren de overgang naar de vrije samenleving meestal zeer abrupt. Velen zijn hun aanknopingspunten met de maatschappij kwijt en vinden het moeilijk om hun plaats opnieuw in te nemen. Naast het sociale en psychologische aspect, is het evenmin evident om op korte termijn de administratie, woonplaats en werk te regelen. Deze moeilijkheden verhogen aanzienlijk de kans op recidive. De uittredende federale regering besloot daarom bij het begin van de legislatuur om transitiehuizen structureel te verankeren in de wet en de nodige budgetten te voorzien om transitiehuizen op te richten. Dat zijn doorgangshuizen waar langgestrafte gedetineerden, die het einde van hun straf naderen, via een publiek-private samenwerking actief worden voorbereid op hun vrijlating.
Reeds meer dan 100 gedetineerden succesvol teruggekeerd naar samenleving
Toen de federale regering die beslissing nam, waren reeds twee succesvolle proefprojecten met transitiehuizen aan de gang in Mechelen en in Edingen. Na het proefproject maakte het transitiehuis van Mechelen midden 2022 een doorstart. Hoewel ook het proefproject in Edingen goede resultaten boekte en zonder noemenswaardige problemen verliep, besloot de private partner om zich niet opnieuw kandidaat te stellen. Justitie ging, met de steun van het lokaal bestuur van Edingen, op zoek naar een nieuwe private partner. In tussentijd startten nog twee transitiehuizen op, namelijk in Gentbrugge (oktober 2023) en in Leuven (juni 2024). In totaal zijn via de transitiehuizen reeds meer dan 100 gedetineerden succesvol gere-integreerd in de samenleving, zonder te hervallen in criminele feiten. In het voorjaar van 2025 wordt ook het transitiehuis van Hamme in gebruik genomen.
Nieuwe private partner voor transitiehuis Edingen
De nieuwe uitbating van het transitiehuis werd door Justitie toegewezen aan Serco, een onderneming die gespecialiseerd is in dienstverlening aan overheden, zowel in België als in het buitenland. Serco en dochteronderneming ORS hebben jarenlange ervaring opgebouwd met integratieprojecten in onder ander Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk. Na twee jaar is er dus opnieuw een transitiehuis in Edingen, in hetzelfde pand in de Aatsesteenweg waar het proefproject plaatsvond. Er is plaats voor 15 deelnemers.
Transitiehuis Edingen reeds operationeel met 6 deelnemers
Het transitiehuis van Edingen werd op dinsdag 1 oktober officieel in gebruik genomen en er hebben reeds 6 deelnemers plaatsgenomen. De staff bestaat uit zes leefcoaches en drie krachtcoaches. De leefcoaches begeleiden de dagelijkse werking binnen het transitiehuis. Elke deelnemer heeft immers zijn verantwoordelijkheid in het huishouden, moet samenwerken met de anderen en zelfredzaamheid opbouwen. De krachtcoaches begeleiden en ondersteunen dan weer het individuele re-integratietraject van elke individuele deelnemer. Dit gaat bijvoorbeeld om het zoeken naar werk, het inschrijven op opleidingen of om de weg te vinden naar de bestaande hulp- en dienstverlening.
Niet zomaar binnen- en buiten
In transitiehuizen is uiteraard 24 op 7 permanentie voorzien. Het blijven, net zoals gevangenissen, gesloten instellingen. Gedetineerden kunnen er niet zomaar binnen of buiten. Het transitiehuis verlaten is wel mogelijk met een uitgaansvergunning, bijvoorbeeld om te gaan werken, solliciteren of een opleiding te volgen. De plaats waarheen men gaat, het te volgen traject en het tijdstip waarop men terug moet zijn, worden strikt vastgelegd. Wie zich niet aan de afspraken houdt, kan worden teruggestuurd naar de gevangenis. De selectie van de deelnemers gebeurt in samenspraak met de psychosociale dienst van de gelinkte gevangenissen en na een intakegesprek. Kandidaten moeten zich op maximaal 18 maanden van de mogelijkheid tot toekenning van voorwaardelijke invrijheidstelling bevinden. Gedetineerden veroordeeld voor zedenfeiten of terrorisme komen niet in aanmerking.
Paul Van Tigchelt, minister van Justitie: “Om ervoor te zorgen dat gedetineerden geen nieuwe feiten meer plegen na hun vrijlating, moet je kansen aanreiken zodat zij hun leven opnieuw in handen kunnen nemen. Dat is precies wat men doet in een transitiehuis. In de reeds bestaande transitiehuizen van Mechelen, Leuven en Gent boekt men sterke resultaten. Meer dan honderd gedetineerden zijn reeds succesvol teruggekeerd naar de samenleving zonder te hervallen in criminaliteit. Net zoals bij het eerdere proefproject in Edingen, hebben zich bovendien nergens noemenswaardige problemen voorgedaan. Ik ben het bestuur van Edingen en de mensen van Serco dankbaar dat zij deze voortrekkersrol op zich nemen. Samen en stap voor stap maken we detentie zinvoller en de samenleving veiliger.”
Olivier Saint-Amand, burgemeester van Edingen: “Twee jaar lang heeft het pilootproject van het transitiehuis van Edingen zijn nut bewezen in onze gemeente. De contacten en de samenwerking met verschillende lokale partners maakten de re-integratie van de gevangenen in het economische en sociale leven geleidelijk aan mogelijk. De lokale politie kwam tot positieve conclusies. Dit experiment vereiste immers geen tussenkomst van hun diensten op het vlak van openbare orde. Het stadsbestuur van Edingen is dan ook verheugd dat dit project, dat de re-integratie bevordert en het risico op recidive voor de deelnemers beperkt, binnenkort door de federale overheid zal worden verdergezet.
Mathilde Steenbergen, directeur-generaal van het Gevangeniswezen: “Ik ben blij met de opening van een nieuw transitiehuis. Dit is een verdere stap in de re-integratie van gedetineerden. Kleinschalige detentie biedt gevangenen op maat gemaakte, persoonlijke begeleiding. Het geeft ze ook de kans om opnieuw hun verantwoordelijkheden te leren nemen. Voorbereiding op re-integratie is belangrijk om recidive te voorkomen en dus om de veiligheid in onze samenleving te verbeteren. Het voorbeeld van Mechelen toont aan dat dit concept werkt en dat de deelnemers acheraf het gevoel hebben dat ze over de nodige handvaten beschikken om een nieuw leven op te bouwen.”
Gaetan Desclée, managing director van Serco Europe: “We zijn bijzonder trots op dit project en op de continue inzet van onze teams, maar ook op het vertrouwen dat Justitie in ons stelt. Het is precies in deze rol van partner van openbare instellingen en overheden dat onze toegevoegde waarde ligt: helpen om de uitdagingen van vandaag aan te gaan door concrete, effectieve oplossingen te bieden.”