Nieuwe wet moet slagkracht Maritiem Informatie Kruispunt (MIK) aanscherpen
In tijden van verhoogde waakzaamheid naar aanleiding van de Russische inval in Oekraïne zijn het monitoren en controleren van activiteiten op zee en in de havens meer dan ooit noodzakelijk. Zo bevat het door Europees commissievoorzitter Ursula von der Leyen voorgestelde Europese sanctiepakket een maatregel die Russische schepen en door Rusland geëxploiteerde schepen de toegang tot onze havens ontzegt. De partners binnen het Maritiem Informatie Kruispunt (MIK) zien hierop toe. Ook de beveiliging van Belgische schepen in gevaarlijke zones zoals de Zee van Azov valt onder bevoegdheid van de partners van het MIK. Vice-eersteminister en minister van Noordzee Vincent Van Quickenborne werkt aan een wetsontwerp om de beveiliging van onze Noordzee en onze Belgische schepen te versterken. Dat lichtte de minister woensdagmorgen tijdens een bezoek aan het MIK in Zeebrugge toe.
Het Maritiem Informatie Kruispunt (MIK) in Zeebrugge werd in 2007 in het leven geroepen als maatregel om de veiligheid op zee te verhogen en om terrorisme tegen te gaan. Zowel de marine, scheepvaartpolitie, douane en DG Scheepvaart zijn erin vertegenwoordigd. Deze partners hebben elk hun eigen taken en bevoegdheden waarbij in het MIK alle informatie verzameld, geanalyseerd en gedeeld wordt. Zo is DG Scheepvaart onder meer exclusief bevoegd voor de toegang van buitenlandse schepen tot de havens. Eén van de kerntaken is het monitoren van alle bewegingen in het Belgische deel van de Noordzee, waar jaarlijks meer dan 50.000 schepen passeren. Het MIK brengt deze bewegingen in beeld, levert informatie over de schepen en hun positie in de Noordzee maar ook wereldwijd. Het MIK spoort ook illegale activiteiten op. Dat kan gaan van mensensmokkel, drugs, andere illegale handel, verboden visserijpraktijken en ongeoorloofde militaire activiteit.
Toegang tot onze havens
Ten eerste wordt hier de toegang van buitenlandse schepen tot onze havens opgevolgd. Dit is bijzonder relevant gezien het door de Europese Commissie voorgestelde vijfde sanctiepakket tegen Rusland. Er is onder meer sprake van een verbod voor Russische en door Rusland geëxploiteerde schepen om EU-havens binnen te varen. Op vandaag worden al bepaalde schepen van de Russische rederij Sovcomflot de toegang ontzegd. Dit gebeurt door het niet-toekennen van een loods of aanmeerplaats aan de geviseerde schepen. De maatregel is van toepassing op zo’n 6.000 Russische of Russisch geëxploiteerde schepen. Dit heeft een aanzienlijke impact op de Belgische havens. Zo was Rusland vorig jaar de vijfde belangrijkste handelspartner voor de haven van Antwerpen en is dit voor de haven van Gent het belangrijkste land van herkomst. De invoer van Russisch steenkool, dat ook geviseerd wordt door het voorgestelde sanctiepakket, en voornamelijk binnenkomt via de haven van Gent, bedraagt 2 miljoen ton per jaar.
In het nieuw wetsontwerp maritieme beveiliging van vice-eersteminister en minister van Noordzee Vincent Van Quickenborne zal ook een wettelijke basis toegekend worden aan de scheepvaartautoriteiten om schepen officieel de toegang tot de havens te ontzeggen. Zodat niet langer via de praktische omweg moet gewerkt worden van het niet voorzien van een loods of een aanmeerplaats. Ook wanneer schepen zich niet aan de voorschriften houden inzake beveiliging en traceerbaarheid van goederen en personeel, hebben de MIK-partners de mogelijkheid dit verder te onderzoeken en kunnen deze schepen geweerd worden uit onze havens. Zo kan strenger worden opgetreden wanneer er aanwijzingen zijn van illegale praktijken. Schepen zullen dan veel rigoureuzer gegevens moeten bijhouden, zoals welke havens ze hebben bezocht en welke routes werden gevolgd. Indien bepaalde zaken incorrect zijn of niet ingevuld, kan de toegang worden geweigerd of vormt dit een aanleiding tot onderzoek.
Wat de Russische schepen betreft, bestaat de vrees dat deze zich nog snel onder een nieuwe vlag inschrijven naar aanleiding van de Europese sancties. Dit kan onder het maritiem recht op zeer korte termijn. De MIK-partners beschikken echter over de tools om dit te achterhalen en zullen, als de Europese sancties dit voorschrijven, hiertegen kunnen optreden.
Beschermen van Belgische schepen in gevaarlijke wateren
Vanuit het MIK wordt door DG Scheepvaart ook de veiligheid van alle Belgische schepen wereldwijd opgevolgd. Zo zijn er bepaalde gebieden waar de veiligheid in het gedrang komt door terreur, piraterij en oorlogsdreiging. Zo golden onder meer reeds verhoogde veiligheidsmaatregelen voor de kust van Guinee en in de Straat van Hormuz. Recent werd ook beslist dat de Zwarte Zee en de Zee van Azov wegens de oorlog in Oekraïne te gevaarlijk zijn voor Belgische schepen. Het vaarverbod dat voor deze twee gebieden geldt, wordt binnen het MIK nauwgezet opgevolgd. De monitoring en beveiliging zijn op elk moment van de dag verzekerd via satellietsurveillance, een 24/7 bemand noodnummer en software die locaties en routes in realtime weergeeft. Dat is allemaal eenvoudig op één scherm te volgen.
De nieuwe wet maritieme beveiliging verankert die beveiliging wettelijk volgens drie niveaus. Het eerste is het standaardniveau dat overal geldt. Het tweede niveau voorziet extra beveiligingsmaatregelen zoals onder meer dubbele wacht lopen – langs beide kanten van het schip dus – of in konvooi varen. Het derde niveau houdt extra door de overheid opgelegde maatregelen in zoals een verbod om ergens heen te varen zoals momenteel de Zee van Azov en de Zwarte Zee.
Om deze nieuwe instrumenten voor de beveiliging van onze havens en onze Noordzee door de partners van het MIK kracht bij te zetten, wordt in het wetsontwerp ook een begrotingsfonds voorzien waarin 30% van alle strafrechtelijke en administratieve geldboetes inzake scheepvaart worden gestort. Deze middelen zullen ingezet worden om de handhaving te versterken. Het wetsontwerp maritieme beveiliging dat onder andere deze aspecten regelt werd het voorbije jaar opgesteld in overleg met de verschillende betrokken partners en sectoren. Minister Van Quickenborne wil het nu aan de ministerraad voorleggen ter goedkeuring met het oog op een snelle indiening in het parlement.
Vincent Van Quickenborne, vice-eersteminister en minister van Noordzee: “De vele getuigenissen van oorlogsmisdaden die ons bereiken uit de gebieden waar het Russische leger zich terugtrekt, zijn gruwelijk. Dit kan niet onbeantwoord blijven. Rusland zal hiervoor verantwoording moeten afleggen. Tegelijkertijd moeten we met nieuwe sancties de druk op Rusland nog verder opdrijven. We moeten met één stem tonen dat we geen business as usual voeren met landen die op zo’n gruwelijke manier met onschuldige burgers omgaan. Als hierover in de komende dagen een consensus gevonden wordt op Europees niveau, dan staat ons land klaar om Russische schepen te weren uit onze havens en zijn we klaar om dit af te dwingen.”
Perscontact:
Sander Maenhoudt
Woordvoerder
+32 484 29 77 37