De nieuwe gevangenis van Haren wordt vandaag officieel geopend in aanwezigheid van vice-eersteminister en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne. De komst van de gedetineerden zal gefaseerd verlopen. Dit moet de opstart beheersbaar houden en het gevangenispersoneel de kans geven om de nodige routine te ontwikkelen. De indeling in kleine leefeenheden, een opener circulatiesysteem en de nieuwe functies van detentiebegeleider en veiligheidsassistent moeten voor meer zinvolle detentie, betere re-integratie in de maatschappij en minder recidive zorgen.
De gevangenis van Haren zal plaats bieden aan 1.190 gedetineerden. Een klassieke ‘megagevangenis’ is het allerminst, aangezien de site is ingedeeld in kleinere gebouwen. Per leefeenheid zullen zo’n 30 personen plaatsnemen. Door te werken met kleinere leefeenheden zijn er meer mogelijkheden om de populatie te diversifiëren en dus groepsgericht te werken. Door deze werkwijze wordt vermeden dat de gevangenis fungeert als ‘de leerschool van de criminaliteit’, omdat zware criminelen niet worden samengezet met bijvoorbeeld jonge delinquenten of zogenoemde first-offenders. De verschillende profielen vergen immers een andere aanpak.
In plaats van een open regime als beloning te zien voor goed gedrag, zoals nu vaak het geval is of na het progressief doorlopen van alle regimes, wordt de vraagstelling in Haren omgedraaid. Tijdens de Risk-and-Needs Assessment wordt onderzocht of er tegenindicaties zijn om een gedetineerde in een open regime te plaatsen. Door meer vrijheid te geven, worden de gedetineerden gestimuleerd om deel te nemen aan een waaier van activiteiten zoals lessen, tewerkstelling of sport.
Vrij circuleren met badges
De bedoeling is dat 75% van de gedetineerden een plaats krijgen in een leefeenheid met (half)open regime. In Haren werken we, voor de eerste keer in België, met badges voor gedetineerden die geprogrammeerd zijn om cel- en circulatiedeuren te openen. Dit betekent dat gedetineerden zich binnen bepaalde zones kunnen verplaatsen, zonder fysiek toezicht, bijvoorbeeld naar een werkplaats of naar een bezoekersruimte. Dit geeft de gedetineerden meer verantwoordelijkheid. Deze nieuwe aanpak neemt niet weg dat we streng blijven en veiligheid vooropzetten. De verplaatsingen van de gedetineerden zullen opgevolgd en geleid worden vanuit een controlecentrum. Veiligheidsassistenten circuleren in de gebouwen om een oogje in het zeil te houden. Gedetineerden die de extra vrijheid misbruiken en zich niet aan de regels houden, worden overgeplaatst naar een afdeling met gesloten regime. Daarnaast is er een zwaarbeveiligde afdeling voor gedetineerden met een hoog risicoprofiel, waar het vrij circuleren niet toegestaan is.
Voor het eerst detentiebegeleiders
Ervaringen uit het buitenland leren ons dat gedetineerden de regels beter aanvaarden en er minder incidenten ontstaan indien ze meer vrijheid en verantwoordelijkheid krijgen binnen de muren. Daarnaast is een modern gevangenisbeleid gericht op het voorbereiden van gedetineerden op een succesvolle re-integratie in de samenleving. Dit is nodig, want 70% van de gedetineerden komt na vrijlating vroeg of laat opnieuw voor een rechter. Die recidive moet fors omlaag en de penitentiair beambten spelen hierin een belangrijke rol. De gevangenis van Haren zal daarom als eerste starten met de gescheiden functies van veiligheidsassistenten en detentiebegeleiders. De veiligheidsassistent staat in voor de controle- en observatietaken terwijl de detentiebegeleider zich richt op het begeleiden en motiveren van gedetineerden en het geven van advies rond het detentie-en reclasseringstraject.
Klinisch observatiecentrum
In Haren wordt bovendien een Beveiligd Klinisch Observatiecentrum (BKOC) uitgebouwd waar plaats zal zijn voor 30 gedetineerden die extra geobserveerd worden door een psychiater, naar analogie met het Nederlandse Pieter Baancentrum. Zo’n traject duurt zes weken. Op die manier kan de gerechtspsychiater bij complexe problematieken veel meer info verzamelen over de beklaagde, waardoor een veel betere risico-taxatie mogelijk wordt en er betere keuzes kunnen worden gemaakt inzake de leefgemeenschap en de aanpak van de detentie.
Gefaseerde komst van gedetineerden
De opbouw en afwerking van de Harense gevangenis is volgens schema verlopen. Het komende jaar zullen gedetineerden van de huidige gevangenissen van Vorst, Sint-Gillis en Berkendael gefaseerd worden overgebracht. Dit moet de opstart enerzijds beheersbaar houden en anderzijds de directie en het gevangenispersoneel, voor wie de gebouwen en de manier van werken ook nieuw zijn, de kans geven om de nodige routine te ontwikkelen. Zij hebben al heel wat opleidingen achter de rug.
Eens de gevangenis van Haren voor de volle 100% in gebruik genomen is, zullen er in totaal 375 detentiebegeleiders en 356 veiligheidsassistenten aan de slag zijn, onder wie heel wat penitentiair beambten die momenteel nog werkzaam zijn in de gevangenissen van Vorst, Sint-Gillis en Berkendael.
Vincent Van Quickenborne, vice-eersteminister en minister van Justitie: ”De gevangenis van Haren is het vlaggenschip van de stille revolutie in de Belgische gevangenissen. We kiezen hier voor een compleet nieuwe aanpak waarbij de gedetineerde meer vrij is om zich te verplaatsen binnen de muren van de gevangenis, naar de werkplaats, opleiding of activiteit. Daartegenover staat dat ze ook hun verantwoordelijkheid moet nemen. Wie zich niet aan de regels houdt en niet gemotiveerd is om zijn leven in handen te nemen, vliegt naar een gesloten afdeling. Hierin worden ze bijgestaan door detentiebegeleiders. Ik ben ervan overtuigd dat deze aanpak zal werken om de recidive terug te dringen en de maatschappij veiliger te maken.”
Perscontact:
Edward Landtsheere
Woordvoerder
+32 479 44 93 29