De veranderde aanpak in gevangenissen vertaalt zich ook in de opleidingen voor het gevangenispersoneel. Nieuwe penitentiair beambten – cipiers in de volksmond -, veiligheidsassistenten en detentiebegeleiders krijgen voortaan een vorming in de Kazerne Dossin in Mechelen als onderdeel van de basisopleiding. De bedoeling is om hen aan de hand van historische casussen inzicht te geven in thema’s rond autoriteit, machtsverhoudingen en groepsdruk. In hiërarchische organisaties zoals het gevangeniswezen komen personeelsleden hier ongetwijfeld ooit mee in aanraking. Het is belangrijk dat ze weten hoe ze hier op een professionele wijze mee moeten omgaan. Ook helpt de opleiding bij het omgaan met geradicaliseerde gedetineerden. Bij de politie zijn deze cursussen al sinds 2014 onderdeel van de opleiding, wat zeer positief werd geëvalueerd.
Het gevangeniswezen evolueert naar een nieuwe detentiecultuur, met meer autonomie voor de gedetineerde en ook voor het penitentiair personeel. In het kader van deze autonomie is het belangrijk dat men zich bewust is van de risico’s die verbonden zijn aan groepsdenken en machtsverhoudingen. Het is immers geweten dat groepen mensen, of ze het nu willen of niet, onderhevig zijn aan sociale druk. Zeker binnen hiërarchische structuren en waar machtsrelaties voorkomen, zijn individuen allen in meer of mindere mate vatbaar voor het overnemen van gedrag en opvattingen van de groep. Dit kan in positieve zin zijn, maar soms gebeurt het dat individuen groepsgedrag aannemen dat ze eigenlijk zouden afkeuren of waarvan ze weten dat de opvattingen niet correct zijn.
Sinds vorig jaar wordt de opdracht van penitentiair beambte bovendien opgesplitst in de nieuwe functies van detentiebegeleiders en veiligheidsassistent. Elk opdracht of functie binnen de gevangenis is gericht op de re-integratie van de gedetineerde en vergt de juiste balans tussen enerzijds orde en veiligheid en anderzijds ondersteuning en begeleiding. Het is van cruciaal belang dat medewerkers vanuit hun voorbeeldfunctie grote aandacht schenken aan integriteit, handelen volgens de geldende waarden en elkaar erop aanspreken indien deze geschonden worden.
Samenwerking met de Kazerne Dossin in Mechelen
Nu het gevangeniswezen massaal nieuwe collega’s aanwerft en opleidt, hebben minister van Justitie Van Quickenborne en het Directoraat-Generaal van Penitentiaire Inrichtingen daarom een samenwerkingsovereenkomst gesloten met de Kazerne Dossin in Mechelen. Nieuwe penitentiaire beambten, detentiebegeleiders en veiligheidsassistenten, maar ook administratief personeel en leidinggevenden zullen voortaan een vormingsdag krijgen in de Kazerne Dossin en dit als onderdeel van hun basisopleiding. Voortbouwend op deze dag worden nadien belangrijke vaardigheden als omgaan met dilemma’s en groepsdruk verder uitgediept.
De vorming vertrekt vanuit het historische verhaal van Jodenvervolging en de Holocaust tijdens de Tweede Wereldoorlog in de Belgische context. Het is de bedoeling om nieuwe medewerkers van het gevangeniswezen te laten reflecteren over thema’s zoals autoriteit, machtsverhoudingen en groepsdruk aan de hand van casussen over racisme en discriminatie. Zij zullen ook inzichten krijgen in het fenomeen van polarisering en extremisme om beter te leren werken met geradicaliseerde gedetineerden.
Het samenwerkingsakkoord tussen het Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen (EPI) en Kazerne Dossin werd vandaag officieel ondertekend in aanwezigheid van minister van Justitie Vincent Van Quickenborne. Bij de politie zijn deze cursussen al sinds 2014 onderdeel van de opleiding, wat zeer positief werd geëvalueerd.
Vincent Van Quickenborne, minister van Justitie: “Nu het gevangeniswezen evolueert naar een nieuwe detentiecultuur en we ook honderden nieuwe medewerkers aanwerven, is het belangrijk dat zij inzicht krijgen in hoe om te gaan met autoriteit en machtsverhoudingen. Daarom is een vorming bij de Kazerne Dossin in Mechelen voortaan onderdeel van de basisopleiding. Ook bij het omgaan met geradicaliseerde gedetineerden is het van groot belang dat gevangenismedewerkers weten hoe extremistische gedachten worden gecreëerd en gevoed. Zo kunnen ze deze gedetineerden ook beter begeleiden bij het deradicaliseren en re-integratie.”
Hilde Guffens, gevangenisdirecteur en projectleider Functiedifferentiatie van het Directoraat-Generaal Penitentiaire Inrichtingen: “Zowel eenpenitentiaire bewakingsassistent in een klassieke gevangenis als de nieuwe veiligheidsassistent of detentiebegeleider heeft als eerstelijnsmedewerker een belangrijke impact op de beleving van de detentie en het leefklimaat binnen de gevangenis of een detentiehuis. Ook al is het kader waarin zij werken duidelijk en strikt gereglementeerd, werken zij in een uitdagende context waar het noodzakelijk is om stevig in je schoenen te staan en je moreel kompas te volgen. Dankzij de inspanningen van de opleidingscentra en zeker collega Iris Naert die dit alles in zeer goede banen heeft geleid, kunnen we werken met interne trainers die de gevangeniscontext zelf zeer goed kennen en dus zowel tijdens de rondleiding als bij de nabespreking de historische inzichten kunnen vertalen naar onze werkcontext. Dankzij deze opleidingsdag krijgen ze de ruimte om te reflecteren over eigen attitude binnen de beroepsuitoefening en de effecten die deze heeft op gedetineerden maar ook op collega’s. Deelnemers krijgen handvaten aangereikt in hoe regels toe te passen en worden bewust van hun eigen handelingsmarge.”
Thomas Baum, algemeen directeur Kazerne Dossin: “Kazerne Dossin is fier om zijn expertise te kunnen delen met het gevangeniswezen. Samen creëerden we leermogelijkheden op maat. Respect voor mensenrechten in moeilijke omstandigheden: daar gaat het om. De rol van de gevangenismedewerkers mag niet onderschat worden. Zij staan vaak voor ethische dilemma’s en hebben een sterke impact op de gedetineerden en collega’s. We geloven dat het bewustzijn over de eigen attitude en handelingsmarge medewerkers echt versterkt.”