Er komt een detentiehuis op de site Sterrenwijzer in de gemeente Olen, een voormalig woonzorgcentrum. In het detentiehuis zullen veroordeelden uit de regio hun straf uitzitten, met vanaf de eerste dag de focus op zelfredzaamheid en re-integratie in de maatschappij. Het pand wordt eerst grondig opgefrist en aangepast. Op 17 januari vindt een infoavond voor de buurtbewoners plaats.
Sinds 1 september 2022 worden korte gevangenisstraffen gefaseerd terug uitgevoerd om zo een einde te maken aan de vicieuze cirkel van straffeloosheid, recidive en overvolle gevangenissen. Het uitvoeren van deze korte straffen moet onder andere gebeuren in de nieuwe detentiehuizen. Dit zijn kleinschalige gesloten strafinstellingen voor maximaal 60 personen, die een gevangenisstraf van minder dan 3 jaar hebben opgelopen. Anders dan in een klassieke gevangenis ligt de focus maximaal op zelfredzaamheid, verantwoordelijkheid en het zoeken naar en benutten van toekomstperspectieven.
Zedendelinquenten en verdachten van terrorismefeiten komen niet in aanmerking om er hun intrek te nemen. De personen die er hun straf uitzitten, moeten een laag veiligheidsrisico hebben en duidelijk gemotiveerd zijn om te werken aan hun re-integratie in de maatschappij. In het detentiehuis worden de bewoners geacht om in te staan voor alle huishoudelijke taken zoals koken, schoonmaken, wassen, de tuin onderhouden en meer. Ze worden ook verondersteld deel te nemen aan groepsactiviteiten zoals workshops of sport. Detentiebegeleiders helpen bij het uitstippelen van een detentieplan en het zoeken naar opleidingen, cursussen, werk of een vaste verblijfsplaats voor na de detentieperiode. Vanaf dag één wordt gewerkt aan succesvolle en duurzame terugkeer in de maatschappij. Op die manier kunnen ze hun leven weer op de rails krijgen, zich nuttig maken én voelen.
Het Kortrijkse voorbeeld
Het eerste detentiehuis van het land werd in Kortrijk opgericht, eveneens in een voormalig woonzorgcentrum. De werking van het detentiehuis ging van start in september 2022 met een eerste leefgroep. Intussen hebben al 5 mensen het detentiehuis mogen verlaten nadat ze zich herpakten. Ze vonden werk door te solliciteren vanuit het detentiehuis en vonden ook een vaste woonplaats.
Vanuit het Kortrijkse detentiehuis worden samenwerkingsverbanden gesmeed met bedrijven en organisaties uit de buurt. De bewoners hebben bijvoorbeeld reeds pannenkoeken gebakken voor het buurthuis, hielpen met de verhuis van een begeleidingscentrum en stelden in samenwerking met het CAW een doe-boek samen voor kinderen van kansarme gezinnen. Er wordt met andere woorden sterk ingezet op dienstverlening voor de buurt en het aanwakkeren van maatschappelijke betrokkenheid van de bewoners. Intussen is er ook een samenwerking aangegaan met hogeschool VIVES. Tijdens de eerste maanden werden de interne procedures en selectiecriteria geanalyseerd en bijgestuurd waar nodig. In Kortrijk is nu al veel nuttige expertise opgedaan voor de verdere uitbouw van de detentiehuizen.
Nieuw detentiehuis in Olen
Er zijn detentiehuizen gepland in Berkendael, Ninove en Zelzate. Ook in de gemeente Olen komt er een detentiehuis, het eerste van de provincie Antwerpen. De Regie der Gebouwen zal daarvoor de site van het voormalige woonzorgcentrum (Sterrewijzer 7-11) aankopen van de private eigenaar. Het pand is qua indeling en met zijn vele kamers zeer geschikt als detentiehuis. Er zullen wel wat aanpassings- en opfrissingswerken aan de infrastructuur en het interieur van het gebouw gebeuren.
Binnenin het detentiehuis zullen bewoners vrijer kunnen bewegen dan in een klassieke gevangenis. Het verlaten van het detentiehuis kan enkel en alleen onder strikte voorwaarden, via uitgangsvergunningen. Elke permissie wordt grondig voorafgaandelijk onderzocht. Het detentiehuis zal bemand worden door een directie en administratie, maatschappelijk assistenten, een psycholoog en detentiebegeleiders.
Infoavond
Op 17 januari 2023 vindt van 19.30 uur tot 21 uur een infoavond plaats voor de buurtbewoners, in het Lokaal Dienstencentrum Komie Geire in Olen. Sprekers zijn gevangenisdirecteur Serge Rooman, een ex-gedetineerde en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne, die digitaal zal deelnemen. Na de inforonde is er tijd voor een vragenmoment. Wie aanwezig wil zijn, wordt verzocht dit te laten weten via olen@detentiehuis.be. Buurtbewoners kunnen op datzelfde mailadres ook met vragen terecht omtrent het detentiehuis.
Vincent Van Quickenborne, minister van Justitie: “Justitie is een nieuwe weg ingeslagen op vlak van detentie. We zetten maximaal in op een zinvolle dagbesteding en mensen zo goed mogelijk voorbereiden op hun vrijlating. Dat is nodig, willen we vermijden dat de gevangenissen overvol blijven zitten en de recidivecijfers hoog blijven. Detentiehuizen zijn de perfecte omgeving om aan die terugkeer te werken. Na enkele maanden zien we al resultaten, bewijst het detentiehuis van Kortrijk. Ik ben ervan overtuigd dat dit ook in Olen zo zal zijn.”
Mathieu Michel, Staatssecretaris belast met Regie der gebouwen: “Een gevangenis is geen straf, het is de plaats waar de straf wordt uitgevoerd en de architectuur ervan moet bijdragen tot zinvolle detentie. Daarom is het belangrijk om in andere vormen van detentie te voorzien, zoals die in detentiehuizen. In dit soort penitentiaire inrichtingen krijgen gedetineerden vanaf dag 1 begeleiding op maat om hun re-integratie zo goed mogelijk voor te bereiden en het risico op recidive te beperken. De Regie der gebouwen speelt een essentiële rol bij het onderzoek, de bouw en de renovatie van detentiehuizen en doet er alles aan om een goede integratie van de infrastructuren te waarborgen.”